სამედიცინო ტექნოლოგიების ჩამოყალიბება და განვითარება ჯანმრთელობა და მედიცინა

სამედიცინო ტექნოლოგიების ჩამოყალიბება და განვითარება

     ტექნოლოგია ბერძნული სიტყვისგან წარმოსდგება (τέχνη λόγος, τέχνη - ხელოვნება, λόγος - სწავლა) და ნიშნავს მოვლენის, პროცესის წარმართვის, ნაკეთობის შექმნის წესებს, მეთოდებს, ხერხებს. ტექნოლოგია ეს არის სისტემა, რომელიც მოიცავს საზოგადოების სტრუქტურას, მის დამოკიდებულებას მეცნიერების სხვადასხვა დარგთან. ჩვენ განვიხილავთ ტექნოლოგიურ პროცესებს - კერძოდ სამედიცინო თვალსაზრისით, მოვახდენთ მათ დაჯგუფებას კლასიფიკაციის მიხედვით და ფართოდ წარმოვადგენთ ტექნოლოგიის როლს სამედიცინო ასპექტებში.
     სიტყვა მედიცინა კოლხი მედეას სახელს უკავშირდება. დიდია მისი როლი მედიცინის ისტორიაში. სწავლულთა დასკვნით, ის ფარმაკოლოგიისა და კოსმეტიკის დედამთავრადაც ითვლება. მისი მეთოდები მეცნიერულს უახლოვდება. გამოჩენილმა გერმანელმა ექიმმა, კურტ იოჰიმ შპრენგელმა, თავის ნაშრომებში ფართოდ გააშუქა კოლხი მედეას მიერ გამოყენებული 36 სამკურნალო მცენარე. მედეამ მისცა დასაბამი მედიცინის ტერმინის სრულყოფას, მასში გაერთიანებულია, როგორც დიაგნოსტიკა, ისე მკურნალობა. ძველ საბერიოში ფართოდ იყო გავრცელებული ტრადიციული მედიცინის მეთოდები, ის მოიცავდა სხვადასხვა ტექნოლოგიურ ასპექტებს. მკურნალობა ძველი დროიდან მიმდინარეობდა ბალახებით, მინერალებით, ცხოველების გადამუშავებული ორგანოებით. გადმოცემები ცხადყოფს, რომ მედეა ახდენდა სასწაულებს, ჰქმნიდა არაბუნებრივ წამლებს, რომლთა შემადგენლობაში შედიოდა ბალახის ფესვები, შხამები, ნიადაგი, ზეთები. მათ დიდი შედეგი ჰქონდათ ადამიანების გამოჯამრთელებაში.
     ჯერ კიდევ IV-V საუკუნეებში ფართოდ იყო გავრცელებული ენერგიებით მკურნალობა - კერძოდ მზის, მთვარის ენერგიებით. მაგალითად, მომაკვდინებელი სენით დაავადებულ ადამიანს ნახევრად ჩაფლავდნენ მზის სხივებით გამთბარ მიწაში, რის შემდეგაც ის თავს უკეთ გრძნობდა. კანის დამწვრობას თიხის საშუალებებით არჩენდნენ, მძიმე ავადმყოფებს სპეციალურ სასაქმებელ და პირსაღებინებელ ბალახის ნახარშებს ალევინებდნენ და გამოჯამრთელებაც მალევე დგებოდა.
     ყველაფერი ეს იმას მოწმობს, რომ ჯერ კიდევ ძველ პერიოდში იყო გამოყენებული ბუნებრივი ტექნოლოგიები მკურნალობისთვის.
სამედიცინო ტექნოლოგიები პირველყოფილი თემური წყობილებიდან არსებობს. ცხადია, დღევანდელი დაავადებები მაშინაც იყო, მაგალითად კარიესი, ართრიტი, ტუბერკულიზი და ა.შ. ამას ადასტურებს არქეოლოგიური გათხრების შედეგები.
     საფრანგეთში ნაპოვნია ნეანდერტალელის ჩონჩხი შეზრდილი კისრის მალებით, რომელიც სწორედ დაავადება ართრითზე მიგვითითებს. ამერიკელი აბორიგენების მუმიების გამოკვლევებისას აღმოჩენილია ქალა-ტვინის დაზიანებები, რომელიც მიგვანიშნებს ათერესკლეროზის ნიშნებზე და სხვა. ყველაფერი ამის შემდეგ ჩნდება დასკვნა იმის შესახებ, რომ პირველყოფილი ადამიანებიც არ ყოფილან ჯანმრთელები და რაღაც საშუალებებით ისინიც ახერხებდნენ ნებით თუ უნებლიეთ გამოჯამრთელებას, რასაკვირველია არა მთლიანად. ამის კარგი მაგალითია ირანის ტერიტორიაზე ერთ-ერთ გამოქვაბულში ნაპოვნი მამაკაცის ჩონჩხი, რომლის ამპუტირებული მარჯვენა კიდური და წინა კბილების მნიშვნელოვანი ცვეთა მიგვანიშნებს, რომ ამპუტაციის შემდეგ ადამიანი კბილებს იყენებდა დაკარგული კიდურის მაგივრად და აგრძელებდა საზოგადოებრივ ცხოვრებას. ამავე გამოქვაბულში ნაპოვნია ყვავილების მტვერი, რაც მოწმობს იმას, რომ ამ მტვერს ადამიანები სამკურნალოდ იყენებდნენ.
     ადამიანი უხსოვარი დროიდან ცდილობდა დაემუშავებინა ჯანმრთელობისათვის მისაღები ტექნოლოგიები, რომლის საშუალებითაც ის შეძლებდა შემდგომ არსებობას. პალეოლითის ეპოქაში (40 ათასწლეული ჩვ. წელთაღრიცხვამდე) მკურნალობის ტექნოლოგიები შემუშავებული ჰქონდათ ქალებს, რომლებიც ქირურგიულ ინსტრუმენტებსაც კი იყენებდნენ. ესენი იყო: ქვისა და ძვლის დანები, თევზის ქერცლი, ნაფოტი, ეკალი და სხვა. ისინი ასევე მარჯვედ ხმარობდნენ გამოსაჯამრთელებლად თილისმებს, ავგაროზებს, რომლის საშუალებითაც კურნავდნენ ქოლერას, ჭრილობებს, შავ ჭირს. სამკურნალო მაგიის არსებობაზე მოწმობენ გვიანი პალეოლითის ეპოქაში გამოქვაბულის კედლებზე აღ-მოჩენილი ნახატები.
     პირველყოფილი ადამიანები დაავადებების მიზეზად წინაპრების სულების ჩასახლებას ასახელებდნენ და კამეჩის რქის გამოყენებით ცდილობდნენ ასეთი ზნით შეპყრობილი ავადმყოფის შელოცვას. ასევე ისინი ცდილობდნენ მიეცათ მათთვის ისეთი წამლები, რომლებიც შეაწუხებდნენ ავადმყოფში ჩასახლებულ სულებს და გამოედევნიდნენ მათ. ეს გარკვეულ წილად შამანურ მოქმედებას ანუ ტექნოლოგიას წარმოადგენდა.
     პირველყოფილი თემური წყობილების დასრულების შემდეგ კაცობრიობა გადავიდა უფრო განვითარებულ კლასობრივ წყობილებაზე, რომლის დროსაც უფრო განვითარდა სამკურნალო ტექნოლოგიები. ლითონის დამუშავების შედეგად შეიქმნა დახვეწილი სამედიცინო ინსტრუმენტები.

სტატიის ავტორი: მაიკო ლომსაძე, სრული პროფესორი, დოქტორი